Iedereen aan de iPad! Het werd een paar weken geleden geroepen in allerhande gazetten en televisieprogramma’s. En nu is er het opiniestuk in De Standaard, dat de iPad geen plaats heeft in de klas. Ik heb mijn wenkbrauwen gefronst bij sommige boude stellingen voor en tegen. Allemaal extreme meningen, en ik heb er ook eentje, maar in tegenstelling tot wat u van mij gewoon bent, is het deze keer een genuanceerde. Zo gaat dat, als het over mijn job gaat. Dan denk ik niet zwart-wit, want het onderwijs is dat ook niet. Ik zou hier uren over kunnen discussiëren en praten, maar mijn tijd is ietwat beperkt. Vergeef me dus het stream-of-consciousness-gehalte van deze post, maar ik wilde in de rapte een paar dingen op een rijtje zetten.

Een argument dat wordt aangehaald tegen de iPad is dat het als school niet logisch is je te verbinden aan een commerciële firma. Zeer juist, denk ik dan, dikke duim van mijnentwege en een bank vooruit. Maar zijn we niet wat hypocriet, mensen? Iedereen vindt het blijkbaar maar wat logisch dat onze kinderen op Windowscomputers leren werken, hun tekstjes tikken in Word en en hun berekeningen maken in Excel. Weetje van de dag: de laatste keer dat ik het nagekeken heb, was Microsoft nog altijd een commercieel bedrijf. U mag mij tegenspreken, maar is dat dan niet precies hetzelfde? Terwijl het ook anders kan hoor, en als ik dan even mag stoefen over mijn eigen school en team: we hebben daar lange tijd geleden al besloten de blikken van onze studenten te verruimen en voor open source te kiezen waar mogelijk. In 2007 was dat, vijf jaar geleden dus, of: een eeuwigheid in ICT-land.
Ik ben nog altijd fier op die keuze, en ik geloof dat het de juiste weg is, ondanks de beperkingen van sommige toepassingen. Wie zijn eigen onderwijs nooit in vraag stelt, zijn eigen methodes en keuzes nooit wil bijstellen en zijn horizon niet wil ruimer maken, kan volgens mij nooit een goede leerkracht zijn. Alleen al daarom is dit waardevol: studenten hebben als ze bij ons binnenkomen enkel de traditionele MS Office-pakketten geleerd. Wij tonen hen dat er nog opties zijn, en dat ze keuzes hebben. How’s that for a life lesson, people.

Maar terug naar de tablets.
Begin dit jaar heeft onze vakgroep 5 iPads aangekocht, voor gebruik met de studenten en in de lessen. En dat was vooral op aansturen van een aantal collega’s en mijzelf. We hebben — na behoorlijk wat marktonderzoek– iPads gekozen, simpelweg omwille van de beschikbare apps. Voor kwalitatieve educatieve software moet u namelijk niet in de Android Market zijn, of op eender welk ander tabletsysteem. Voor kwalitatieve educatieve apps is de iPad momenteel het allerbeste (Of dat was het alleszins in september 2011, toen wij ze aankochten). Ik hoop vurig dat daar snel verandering in komt, en dat er — zoals dat met de educatieve software is gegaan — betaalbare alternatieven komen, met open code. Maar voorlopig is dat dus niet zo.
En ja, een iPad is duur. En ja, ik weet dat de prijs om voor alle leerlingen een tablet aan te kopen te hoog ligt voor scholen, maar toch wilden we dat het in de opleiding aan bod kwam. Want vergis u niet: dit is de toekomst, ik ben dat heel zeker. En als wij onze studenten laten afstuderen zonder dat ze de toekomst even in handen gehad hebben, wat voor mediavakgroep zijn we dan?

Ik vind niet dat scholen hun leerlingen moeten verplichten zo’n toestel aan te kopen, momenteel. Dat is te duur. Als een tablet wenselijk is in de klasomgeving, dan moet dat niet door de kinderen/ouders bekostigd worden, want dat gaat recht in tegen het principe van betaalbaar onderwijs. Het basisonderwijs in Vlaanderen is in principe gratis, en dat zou eigenlijk zo moeten zijn voor het hele leerplichtonderwijs, als u het mij vraagt. Het gevaar van (middelbare) scholen die de iPad verplicht laten aankopen, is dat je opnieuw een scheiding in het onderwijs creëert: scholen waar dure zaken moeten aangekocht worden en waar dus alleen kinderen zitten wiens ouders dit kunnen betalen. En andere scholen. Alles wat dit soort mechanisme in de hand werkt, daar kan ik echt niet voor zijn.

Zo negatief, i.? Helemaal niet. Enkel realistisch. Maar: als er budget is, als het kan, als er op één of andere manier mogelijkheid is om tablets aan te kopen: doen!
Want er zijn ongelooflijk veel mogelijkheden en voordelen. Ik spreek nu vooral vanuit mijn eigen werkveld, en dat is de kleuterschool en de basisschool.

Tablets zijn toegankelijk, al van zeer jonge leeftijd, en tablets zijn heel intuïtief. Een kleuter die motorisch nog niet met een muis kan werken (klikken, dubbelklikken, dat vraagt meer motorische rijpheid dan u denkt) kan wel met een touchscreen overweg. Een kind, zelfs een jonge peuter zoals de mijne, heeft nauwelijks instructie nodig om met een tablet overweg te kunnen. Kinderen zijn gefascineerd door tablets, en experimenteren voluit. Dat is heel schoon om te zien, en ze leren vreselijk snel bij.

Een ander belangrijk voordeel is leerrendement. ICT integreren in de klaspraktijk levert op zich al een hoger leerrendement op (gelooft u mij vooral niet op mijn woord. daar is onderzoek naar gedaan), maar een tablet stimuleert door zijn gebruiksgemak (klein, mobiel, makkelijk te hanteren) ook leerlingactiviteit en samenwerken in hoge mate. En ook dat is goed voor het leerrendement, en ook dat heb ik niet zelf verzonnen. Bekijk de leerpiramide van Bales, want die zegt het allemaal. Zet kinderen samen, laat ze uitleggen aan elkaar, zelf opzoeken en experimenteren en wat blijft hangen stijgt meteen exponentieel.
Bovendien heeft onderzoek uitgewezen: hoe gevarieerder de werkvormen, en hoe rijker de leeromgeving, hoe makkelijker kinderen leren.

Tot slot zijn er nog de voordelen die ICT-gebruik algemeen heeft. Zoals dat computers geen mensen zijn en dus eenduidig zijn in hun feedback en oneindig veel geduld hebben. Computers zijn niet moe, hebben geen hoofdpijn en zijn voorspelbaar in hun reactie. Voor veel kinderen is dat een gigantisch veilige manier om te leren. ICT zorgt er bovendien voor dat leerkrachten automatisch een andere, meer coachende rol, opnemen. ICT helpt bij differentiëren en remediëren, ICT kan dingen die wij als leerkracht misschien niet kunnen.

Al die laatste dingen kan je ook met een gewone pc bereiken. Maar we moeten daar eerlijk in zijn, de computer achter in de klas opstarten en daar iets opzoeken of bekijken, of de tablet uit de bank halen en gewoon op je eigen plaats, onmiddellijk beschikbaar, toegang hebben tot een heleboel laagdrempelige activiteiten: ik denk dat u zelf wel voelt wat het verschil is.