Wat een gedoe, in de kranten, de laatste dagen. Pascal Smet verzekert alle ouders dat hun kindje een plaats heeft in een school op 1 september. Een stoutmoedige bewering, aangezien Pascal Smet niet weet hoeveel kindjes er precies van een plaats moeten voorzien worden. De vrije schoolkeuze wordt hier en daar in twijfel getrokken, en dat is voor zover ik kan inschatten een goede zaak. We kunnen er maar eens over discussieren. Vergelijkingen met buurlanden en vooral met Finland (dat op gebied van gelijke kansen en onderwijs een voorbeeldfunctie heeft in Europa) worden gemaakt. Er wordt ook overdreven, natuurlijk: volgens de gazet zouden in Finland ouders niks in de pap te brokken hebben, en dat is niet correct. Het systeem is daar eenvoudig: voor elk kind wordt een plaats gereserveerd in een school dicht bij de woonplaats. De ouders krijgen die plaats medegedeeld maar kunnen die weigeren. Als ze weigeren moeten ze zelf voor een plaats zorgen. Er is dus nog steeds keuze, jawel. Alleen kiest meer dan 90% voor de toegewezen school en dat lost een groot deel van de problemen al op voor ze zich stellen.

En waarom kan zo’n systeem hier in België zo moeilijk? Wel, allereerst is er dat akkefietje van de grondwet, waarin vrije schoolkeuze staat ingeschreven. Stel dat we daar al uberhaupt iets aan zouden veranderen, dan nog zijn er een aantal obstakels. Laten we de Pisa-uitslagen er even bijnemen: dat zijn die testen bij 15 jarigen waar iedere keer weer euforisch over gedaan wordt in onze gazetten. Vlaanderen scoort namelijk gemiddeld bijzonder hoog. Nergens wordt in deze vermeld dat geen enkele regio grotere verschillen heeft tussen de zwakst scorenden en de hoogst scorenden, maar alla. Dat is een ander verhaal, waar ik op zijn tijd wel eens een boom over wil opzetten. Laat ik het voorlopig houden op: het is niet dat Vlaanderen bevolkt is met de helft heel slimme en de helft heel domme kindjes. Maar als ge Pisa bekijkt, dan zou een mens dat bijna gaan geloven.

Maar Pisa-uitslagen, dus. Daaruit kan je het verschil tussen scholen aflezen. En dat is veel te groot in Vlaanderen: er zijn heel hoog scorende scholen en heel laag scorende, dus het maakt wel degelijk uit waar u uw koter naartoe stuurt. In — hier ben ik weer — Finland halen ongeveer alle scholen ongeveer dezelfde scores. Een paar uitschieters niet meegerekend. Daar maakt het dus minder uit. Als alle scholen even goed zijn, dat gaat uw uk toch gewoon naar de school om de hoek, nietwaar?

Bent u nog mee? Volgend probleem in Vlaanderen: er zijn teveel projecten. Gemeenschapsonderwijs, katholiek onderwijs, ander vrij onderwijs, stedelijk, gemeentelijk, provinciaal. Freinet, Steiner, Dalton, Jenaplan. Honderden projecten, en ouders kiezen vanzelfsprekend voor een project dat zij aanhangen. Als we — oh, gedurfde suggestie — al eens zouden beginnen met het afschaffen van de netten? In de zogenaamde voorbeeldlanden zitten grote meerderheden van de leerlingen in het officieel onderwijs. Omdat het grootste deel van de scholen gewoon het officieel onderwijs zijn. Zouden we durven? Of hangt u nog heel erg aan een kindje dat over Jezus leert in de klas? Niks op tegen: het officieel onderwijs zou ook godsdienstlessen kunnen inrichten zo u dat echt wenst.

Tot slot nog even dit: een maatschappij krijgt het onderwijssysteem waar die maatschappij zelf voor kiest. De uitval van beginnende leerkrachten is schrikbarend hoog. Maar denkt u even in de plaats van pakweg een pas afgestudeerde regent economie: een job op 2 verschillende scholen, samen 80%. Vervangingen, van hot naar her en slechts zekerheid voor een paar maand. Dan opnieuw een andere school, andere regels, systemen,…. Of de andere optie: vast contract, onbepaalde duur, in een financiële instelling van uw keuze. Een loon dat 15% hoger ligt dan uw startloon in het onderwijs. Zekerheid en geen stress over of ge volgende maand nog werk gaat hebben. En dan zijn we verwonderd dat er een tekort aan leerkrachten dreigt? Ik niet, neen.

Een maatschappij krijgt het onderwijssysteem waar die maatschappij zelf voor kiest. Als die maatschappij de budgetten voor onderwijs steeds maar verlaagt (Wist u dat het geld voor onderwijs sinds de jaren 90 van 6,9% van het BNP naar 5% van het BNP vandaag is gegaan?), weigert te investeren in lerarenopleidingen (wij moeten ook dit jaar weer een paar procenten besparen, jawel), zijn leraren niet omkadert en respecteert, GOK-ondersteuning afschaft,…: hoe wilt u dan dat uw kind in godsnaam een plaats heeft in een school? Denkt u anders daar eens over na, als uw regering het heeft over belastingsverlaging voor bedrijven en u nog eens een premie stort halverwege het jaar omdat u werkt. Een premie die overal met grote affiches en dure reclame-campagnes wordt aangekondigd, overigens. Want het zijn altijd bijna verkiezingen, nietwaar.